STYPENDIA WOLNE OD PODATKU

W obecnym stanie prawym, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 39, 40 i 40b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.) wolne od podatku dochodowego są:

1) stypendia otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stypendia doktoranckie otrzymywane na podstawie przepisów – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz inne stypendia naukowe i za wyniki w nauce, których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego albo przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych),

2) świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni – przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty, Prawa o szkolnictwie wyższym, a także przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych),

3) stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 380 zł (art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Powołane powyżej zwolnienia przedmiotowe dotyczą także świadczeń otrzymywanych w związku z odbywaniem stypendium w zagranicznej placówce (bez względu na to, czy jest to placówka pochodząca z kraju unijnego, czy też z kraju, który nie należy do Unii Europejskiej) przyznanych przez polskie podmioty.

Ponadto zwolnienia te dotyczą także stypendiów i innych świadczeń pomocy materialnej otrzymanych od zagranicznych podmiotów, pod warunkiem że świadczenia te spełniają przesłanki określone w powołanych na wstępie przepisach, przykładowo mają zastosowanie do stypendiów otrzymanych na podstawie obowiązujących w innym państwie przepisów regulujących stopnie naukowe i tytuły naukowe.

Dochodów zwolnionych z opodatkowania nie wykazuje się w rocznych zeznaniach podatkowych. Stąd też osoby, które w roku podatkowym otrzymały wyłącznie stypendia naukowe, socjalne czy sportowe lub inne świadczenia pomocy materialnej wolne od podatku dochodowego, nie są obowiązane do złożenia rocznego zeznania podatkowego. Jeżeli osoby te uzyskały inne dochody podlegające opodatkowaniu, to w rocznych zeznaniach podatkowych wykazują wyłącznie te dochody.

Jednocześnie zwolniona od podatku dochodowego jest część dochodów osób o nieograniczonym obowiązku podatkowym, przebywających czasowo za granicą i uzyskujących dochody z tytułu stypendiów – w wysokości stanowiącej równowartość diety z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień, w którym było otrzymywane stypendium (art. 21 ust. 1 pkt 23a lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zwolnienie to adresowane jest do stypendystów, którzy otrzymują świadczenie niemieszczące się w powołanych na wstępie przepisach.

Do przeliczenia dochodu zwolnionego z opodatkowania mają zastosowanie normy określone w art. 11 ust. 3 lub ust. 4 w związku z art. 11a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepisy te stanowią, iż:

1) przychody w walutach obcych, z zastrzeżeniem art. 14 i art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przelicza się na złote według kursów z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik, i mających zastosowanie przy kupnie walut. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, z zastrzeżeniem ust. 4 (art. 11 ust. 3 ww. ustawy),

2) jeżeli bank, z którego usług korzysta podatnik, stosuje różne kursy walut obcych i nie jest możliwe zastosowanie kursu, o którym mowa w ust. 3 zdanie pierwsze, lub bank nie ogłasza kursu walut, do przeliczenia przychodu uzyskanego przez podatnika na złote stosuje się kurs średni walut obcych ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (art. 11 ust. 4 ww. ustawy),

3) przepisy art. 11 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio do wyrażonych w walutach obcych kwot uprawniających do odliczenia od dochodu, podstawy obliczenia podatku i obniżenia podatku oraz do podatku wyrażonego w walutach obcych (art. 11a ww. ustawy).

Przykładowo zatem stypendysta kształcący się w Niemczech będzie mógł pomniejszyć swój roczny dochód do opodatkowania o kwotę stanowiącą równowartość 42 euro za każdy dzień otrzymywania stypendium. Przyjmując do przeliczenia kurs średni euro z dnia 12 sierpnia 2010 r. ogłoszony przez Narodowy Bank Polski w wysokości 4,01 zł, stypendium do opodatkowania za każdy dzień będzie pomniejszone o 168,42 zł. W skali całego miesiąca dochód zwolniony od opodatkowania z tego tytułu wyniesie zatem 5.052,60 zł (168,42 zł × 30 dni). Przepis ten dotyczy także stypendystów przebywających w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.

W przypadku osób odbywających staż w ramach stypendiów na terenie Stanów Zjednoczonych, jeżeli fundatorem stypendium jest uczelnia lub instytucja kraju przyjmującego, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa), osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Przepis ten stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z art. 18 polsko-amerykańskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (umowa z dnia 8 października 1974 r. zawarta między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz.U. z 1976 r. nr 31, poz. 178) stypendia i inne świadczenia wymienione w tym przepisie zwolnione są, w ramach limitu określonego w tym przepisie, z opodatkowania w USA. W Polsce dochody te podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych w ustawie, tj. według skali podatkowej. Równocześnie do opodatkowania tego stypendium będzie miało zastosowanie zwolnienie przedmiotowe zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 23a lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stypendysta kształcący się w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej będzie mógł pomniejszyć swój roczny dochód do opodatkowania o kwotę stanowiącą równowartość 46 USD za każdy dzień otrzymywania stypendium. Przyjmując do przeliczenia kurs średni USD z dnia 12 sierpnia 2010 r. ogłoszony przez Narodowy Bank Polski w wysokości 3,12 zł, stypendium do opodatkowania za każdy dzień będzie pomniejszone o 143,52 zł. W skali całego miesiąca dochód zwolniony od opodatkowania z tego tytułu wyniósłby zatem 4.305,60 zł (143,52 zł × 30 dni).

Tak wynika z pismo Ministerstwa Finansów z dnia 12 sierpnia 2010 r. skierowanego do Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.